کتیبه های گنج نامه

سنگ نبشته های گنج نامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشاه هخامنشی است که بر دل یکی از صخره های کوه الوند در فاصله ۵ کیلومتری غرب همدان و در انتهای دره عباس آباد حکاکی شده است. کتیبه ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان های پارسی باستان، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده اندکه بالا سمت چپ متعلق به داریوش و پایین سمت راست مربوط به پسرش خشایارشا می باشد. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی متر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی در ستون سوم قراردارد.

با توجه به سوراخ های کنار کتیبه، به نظر می رسد که کتیبه ها روپوشی داشته اند که آن ها را از گزند باد و باران حفظ می کرده است.

لوح سمت چپ که کمی بالاتر از کتیبه دیگر در کوه کنده شده است مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است. طول آن حدود ۲۹۰ سانتی متر، ارتفاعش ۱۹۰ سانتی متر و دارای متنی به شرح زیر است:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، شاهی از [میان] بسیاری، فرمانروایی از [میان] بسیاری. منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه سرزمین ها[یی] که نژادهای گوناگون دارند، شاه سرزمین دور و دراز، پسر ویشتاسب هخامنشی.»

کتیبه خشایارشا نیز در قسمت پایین همین کتیبه است و به طول ۲۷۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۹۰ سانتی متر و متن آن عبارت است از:

«خدای بزرگ است اهورامزدا، که بزرگ ترین خدایان است، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگ دوردست پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی.»

 

نام گذاری

این کتیبه ها از دیرباز نام های گوناگونی را بر خود گرفته است، از جمله «سنگ نبشته – نبشت خدایان – دادمهان یا دادبهان – تنبابر – کتیبه های الوند – جنگ نامه و گنجنامه» که دو نام «جنگ نامه و گنجنامه» در سده های اخیر بیشتر مصطلح بوده است.

در خصوص وجه تسمیه گنجنامه می توان گفت: گنجنامه در زبان پارسی به معنای حکایت و داستان گنج است و عموم مردم را تصور بر این بوده است که راز گنجی نهان را در این کتیبه ها نگاشته اند و به نظر می رسد واژه جنگ نامه نیز تحت تاثیر ذهنیتی که از جنگ و جنگاوری شاهان گذشته در سر مردم بوده، یا با جایگزینی عامیانه کلمه جنگ بجای گنج بوجود آمده باشد.

موقعیت

سنگ نبشته های باستانی گنجنامه در جنوب غربی همدان به فاصله پنج کیلومتری محل فعلی شهر، در انتهای دره سرسبز و خرم عباس آباد و در ابتدای مسیر جاده ای که همدان را به تویسرکان و غرب کشور مرتبط می سازد و روی یکی از صخره های الوند واقع شده است.

کتیبه های گنج نامه در کنار آبشار با شکوه گنجنامه و دره زیبای عباس آباد در دامنه کوه الوند قرار دارند و همه روزه پذیرای گردشگران بسیاری از اقصی نقاط جهان است. مردم همدان خود در روزهای تعطیل به خصوص در ماه های گرم به این منطقه می آیند.

منبع: ویکیپدیا